Wybór świątecznego prezentu to niełatwe zadanie dla każdego rodzica. Już od października jesteśmy bombardowani reklamami, w których rozmaite firmy i instytucje próbują nas przekonać, że to właśnie ich produkt będzie idealnym podarunkiem. Chcemy widzieć radość na twarzy dziecka, kiedy dostaje pod choinkę najnowsza grę, konsolę, telefon czy słuchawki. Czy jednak taki prezent stanowi realną wartość? Czy tymczasowa ekscytacja jest najlepszym, co możemy dać naszemu dziecku?
Co podpowiadają w tej kwestii badania naukowe?
W latach 60. na Uniwersytecie Stanforda przeprowadzono słynny już w literaturze psychologicznej eksperyment. Posadzono każde z badanych dzieci samo w pokoju. Na stole leżał jeden cukierek (ściślej słodka pianka, ang. marshmallow). Oferowano mu prostą grę: jeśli dziecko nie zje przysmaku, podczas gdy badacz opuści na kilka minut pokój, dziecko otrzyma po jego powrocie drugą porcję. Jeśli jednak go spożyje, nie otrzyma drugiej pianki. Reakcje dzieci były, jak można się domyślić, różnorodne – niektóre jadły słodycze od razu po wyjściu badacza, niektóre po pewnym czasie, a niektórym udawało się dotrwać do obiecanego drugiego cukierka.
Przez kolejnych 40 lat naukowcy śledzili życie poddanych eksperymentowi osób. To, co udało im się ustalić było doprawdy zdumiewające. Dzieci, które zaczekały na drugiego cukierka, miały m.in. wyższe wyniki z egzaminów w szkole, mniejszą skłonność do uzależnień, większą odporność na stres i wyżej rozwinięte umiejętności społeczne.
Odroczona gratyfikacja (ang. delayed gratification) to termin używany przez psychologów do określenia rezygnacji z tymczasowego zaspokojenia w celu uzyskania satysfakcji w perspektywie długoterminowej. Podobne badania przeprowadzano jeszcze wielokrotnie na różnych grupach, jednak wnioski badaczy są zawsze takie same: zdolność do odraczania gratyfikacji jest jednym z podstawowych czynników decydujących o jakości życia. Myślenie długoterminowe pozwala na budowanie dobrych relacji, wspomaga umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych oraz sprzyja sukcesom w życiu zawodowym.
Trening mózgu – prezent na całe życie
W obecnych czasach, gdy jesteśmy nieustannie zalewani nowymi informacjami i bombardowani ogromną ilością bodźców, umiejętność pełnego wykorzystania potencjału naszego mózgu wydaje się ważniejsza niż kiedykolwiek.
Coraz większe tempo życia sprawia, że trudno nam się koncentrować na tym, co naprawdę ważne. Sprawne przetwarzanie słuchowe i wzrokowe staje się niezbędne do odnalezienia się w natłoku informacji.
Przyswajanie coraz szerszego zakresu wiedzy jest trudne bez dobrze funkcjonującego zapamiętywania. Pozyskiwanie informacji z wielu źródeł, z których nie wszystkie są wiarygodne wymaga wysoko rozwiniętych umiejętności logicznego myślenia i wnioskowania. Natłok obowiązków sprawia, że trudniej odnaleźć w sobie motywację do działania.
Te wszystkie wyzwania dotyczą również dzieci. Ogromna ilość uczniów wspomaga się obecnie korepetycjami i innymi formami uzupełniania nauki szkolnej. Szczególnie dotkliwie można odczuć ten problem w okresie pandemii. Nie udało się zorganizować nauczania zdalnego w sposób, który pozwalałby na sensowne zastąpienie zajęć szkolnych. Część rodziców stwierdza wręcz, że był to w kontekście nauki rok stracony.
Jednak nawet w zwykłych warunkach korepetycje zdają się być wysiłkiem bez końca. Liczba przedmiotów wymagających poprawy rośnie i dziecko coraz więcej czasu musi popołudniami poświęcać na dodatkową edukację. Również rodzic zaczyna spędzać długie godziny, pomagając dziecku w lekcjach, co często kończy się frustracją i stresem, które dotykają całą rodzinę. Taka próba rozwiązania problemu przypomina leczenie objawowe – wyniki w nauce poprawiają się dzięki wzmożonej pracy, jednak w kolejnym semestrze sytuacja wygląda tak samo.
Trening mózgu dotyka sedna problemu, czyli jego przyczyn. Poprzez rozwój umiejętności poznawczych, takich jak koncentracja, motywacja, zapamiętywanie, przetwarzanie słuchowe i wzrokowe oraz logiczne myślenie i wnioskowanie sprawiamy, że douczanie przestaje być konieczne. Dziecko zaczyna sobie dobrze radzić z opanowywaniem materiału, a przede wszystkim staje się dużo bardziej samodzielne i zaradne. Kiedy obserwuje swoje sukcesy, wzrasta również jego poczucie własnej wartości.
Szkoła to jednak nie koniec procesu nauki. W szybko zmieniającym się świecie, umiejętność efektywnego uczenia się konieczna jest w większości branż zawodowych. Studia podyplomowe, nieustanne szkolenia to rzeczywistość większości osób na rynku pracy.
Trening mózgu daje efekty, które są trwałe. Różni się w tym zasadniczo od np. ćwiczeń na siłowni. Odejście od pracy z ciałem sprawia, że szybko wracamy do punktu wyjścia. Mózg funkcjonuje jednak w zupełnie inny sposób. Kiedy wejdzie na wyższy poziom funkcjonowania, nie będzie chciał już wrócić do poprzedniego, niższego. Można to porównać do wzroku – kiedy przy wadzie wzroku nie nosimy okularów, może nam się wydawać, że nasza ostrość widzenia jest w porządku. Jeśli jednak już raz je założymy i doświadczymy tego, jak dobrze naprawdę możemy widzieć, nie będziemy chcieli bez nich chodzić. Podobnie funkcjonuje mózg – kiedy przyzwyczaimy się do pewnego poziomu funkcjonowania, nowa jakość będzie się długotrwale utrzymywać.
Wysoko rozwinięte umiejętności poznawcze oraz pełne wykorzystywanie potencjału własnego mózgu to odpowiedź na wyzwania towarzyszące nam od wczesnego dzieciństwa przez całe życie. Wczesne rozpoczęcie treningu sprawia, że uczymy się efektywniej i szybciej, a także z większą przyjemnością. Budujemy poczucie pewności siebie, które jest naszą siłą zarówno w dzieciństwie, jak i w życiu dorosłym.
Możemy więc śmiało powiedzieć, że jest to prezent na całe życie.
