Brak wiary w siebie, przekonania typu “Nigdy się tego nie nauczę”, “Po prostu nie mam do tego talentu” czy “Moje dziecko nie jest aż tak inteligentne” – to myśli, które mogą hamować potencjał naszego umysłu.

Zadajmy więc sobie pytanie – czy talenty i umiejętności intelektualne są wrodzone i stałe? Czy faktycznie ograniczeń nie da się przekroczyć? Co możemy zrobić, aby dać sobie szansę na rozwój?

 

Całkiem niedawne odkrycie

 

Ludzkość nie zawsze zdawała sobie sprawę z możliwości mózgu. Jeszcze na początku dwudziestego wieku badania Santiago Ramón y Cajala, laureata nagrody Nobla w dziedzinie medycyny, doprowadziły go do podsumowania, że „W dorosłych ośrodkach nerwowych szlaki nerwowe są ustalone, zakończone, nie do zmienienia. Wszystko może umrzeć, nic się nie zregeneruje”. 

Dopiero w latach 1940. zaczęły powstawać odmienne teorie. Jednym z ich prekursorów był polski neurolog, Jerzy Konorski z Instytutu Biologii Doświadczalnej PAN w Warszawie. W swej książce: Organization of conditioned reflexes (1948), będącej przełomem w sposobie myślenia o funkcjonowaniu mózgu, pisze: “Własność, dzięki której w określonych układach neuronów powstają trwałe przekształcenia funkcjonalne w wyniku określonych bodźców lub ich kombinacji, będziemy nazywać plastycznością.”

Ostateczny dowód na plastyczność mózgu dały badania Geoffreya Raismana przeprowadzone w 1969 roku. Za pomocą mikroskopu elektronowego wykazał on, że uszkodzenie mózgu w rejonie formacji hipokampa (części mózgu odpowiedzialnej za pamięć oraz emocje) prowadzi do powstawania nowych synaps (połączeń między neuronami). Ukutym przez Konarskiego, a teraz popularnym na całym świecie terminem neuroplastyczność (ang. neuroplasticity) określamy dziś zdolność mózgu do dokonywania trwałych zmian.

 

Ekstremalne możliwości mózgu

 

Niezwykłą zdolność mózgu do regeneracji pokazuje wiele ciekawych przykładów. W przypadku opisanym przez Neurocritical Care Journal, 19-letni Brett doznał nieodwracalnego uszkodzenia mózgu w wyniku poważnego wypadku na nartach.Przez wiele dni pozostawał w śpiączce, jednak nawet kiedy się z niej wybudził, nie był w stanie mówić, ze względu na poważne uszkodzenie lewej półkuli mózgu, która odpowiada za funkcję mowy. Jednak dzięki muzykoterapii (zmysł muzyczny korzysta z półkuli prawej), nauczył się używać prawej półkuli do mówienia. To dowód na to, że nawet przy tak dużych uszkodzeniach, mózg może przeorganizować swoje funkcje, tak aby działać sprawnie. 

Równie inspirująca jest historia Simona. Został on potrącony przez samochód jadący z dużą prędkością, a jego stan na miejscu wypadku był tak poważny, że ratownicy medyczni uznali go za zmarłego. Okazało się jednak, że zapadł w śpiączkę. Gdy się z niej po miesiącu wybudził, jego kontakt z otoczeniem był minimalny. Nie rozumiał, co się do niego mówi, nie potrafił czytać, ani pisać. Na teście IQ uzyskał wynik 50 punktów (najniższy możliwy). Nie dziwi więc fakt, że lekarze zakładali, że będzie wymagał stałej opieki do końca życia. Jednak po kilku miesiącach intensywnej terapii kognitywnej, Simon zdołał podwoić swoje możliwości intelektualne. Natomiast po dwóch latach był już prawie samodzielny i jego test IQ wykazał wysoki wynik 151 punktów. Napisał on również samodzielnie książkę-bestseller, która opisuje jego zdumiewającą przemianę.

 

Niezwykły potencjał

 

Te ważne odkrycia i zadziwiające historie mogą stanowić dla nas inspirację i źródło nadziei. Wiemy już, że nie ma przypadków beznadziejnych, a potencjał rozwoju naszego mózgu jest ogromny. Przeszkody nie stanowi ani wiek, ani ranga problemów. Problemy, z którymi ludzie czasem zmagają się całe życie, gdyż są przekonani, że tak już jest i będzie, często można skutecznie wyeliminować. W porównaniu z przytoczonymi tu ciężkimi urazami mózgu, trudności z pamięcią, koncentracją, nauką nowego języka, rozumieniem niektórych informacji, czy logicznym myśleniem nie są dla naszego mózgu wielkim wyzwaniem.

Odpowiedni trening zdolności poznawczych może przynieść zaskakujące, a co najważniejsze – zauważalne i długotrwałe efekty. Dzieci, które mają ogromny problem z czytaniem, skupieniem czy zapamiętywaniem, potrafią po kilku miesiącach treningu podnieść te zdolności do poziomu co najmniej średniego dla swojego wieku, a często nawet wyżej. Musimy mieć jednak na uwadze, że neuroplastyczność mózgu nie wydarza się w sposób magiczny i bez wysiłku. Praca nad powstaniem nowych połączeń neuronowych, wzmocnieniem tych, które już istnieją i stymulacją poszczególnych struktur mózgu do rozwoju, wymaga intensywności i zaangażowania. Ten wysiłek nie powinien jednak nikogo zniechęcać, bo efekty które można dzięki temu osiągnąć sprawiają, że w przyszłości cele osiąga się dużo łatwiej i szybciej. Jeśli zatem chcemy pozbyć się niektórych trudności raz na zawsze warto rozważyć intensywny trening poznawczy. Prócz korzyści w sferze intelektualnej przyniesie on także wzmocnienie samooceny, wiary we własne możliwości i pozytywnie wpłynie na jakość życia. Nie dajmy się wrażeniu, że coś jest poza zasięgiem naszego dziecka lub naszym, skoro już wiemy, że mózg tylko czeka na odpowiedni impuls do zmiany.

Dowiedz się więcej na temat tego, jak wyglądają indywidualne, intensywne treningi kognitywne w Braingym.